Khái niệm chung về vi khuẩn Salmonella

Vi khuẩn Salmonella là 1 trong 4 nguyên nhân chính gây ra bệnh tiêu chảy trên toàn cầu. Vi khuẩn Salmonella là một chi gram âm trực thuộc họ Enterobacteriaceae. Cho đến nay, trong 2 loài, Salmonella bongori và Salmonella enterica, hơn 2500 loại huyết thanh hoặc huyết thanh khác nhau đã được xác định. Salmonella là một loại vi khuẩn phổ biến và cứng cáp, có thể tồn tại vài tuần trong môi trường khô ráo và vài tháng trong nước.

Chủng loại Salmonella nào nguy hiểm nhất?

Về độ phổ biến, có hơn 2.500 chủng Salmonella. Các chủng Salmonella khác nhau được phân loại dựa trên bộ kháng nguyên cụ thể của từng chủng. Kháng nguyên là những chất kích thích cơ thể chống lại mầm bệnh. Những tập hợp con dựa trên kháng nguyên này được gọi là typ huyết thanh.

-   Salmonella Enteritidis là chủng Salmonella phổ biến nhất trong nguồn cung cấp thực phẩm của chúng ta.

-   Salmonella Typhimurium là chủng phổ biến thứ hai liên quan đến bệnh do thực phẩm và loại thứ ba thường được xác định ở thịt gà. Loại huyết thanh này cũng có liên quan đến thịt bò xay, thịt lợn và các sản phẩm gia cầm khác. Không giống như các loại huyết thanh khác cư trú trong đường ruột của động vật, Typhimurium có thể có trong hệ thống bạch huyết của gia súc. Typhimurium đã được chứng minh là có khả năng kháng kháng sinh, khiến việc loại bỏ mầm bệnh khỏi các sản phẩm thực phẩm trở nên rất khó khăn.

-   Salmonella Newport hiện là chủng Salmonella phổ biến thứ ba liên quan đến bệnh do thực phẩm. 

Theo Foodsafetynew.com

Về độ nguy hiểm, hầu hết các loại huyết thanh Salmonella đều có mặt ở nhiều loại vật chủ. Thông thường, các loại huyết thanh như vậy gây viêm dạ dày ruột, thường không biến chứng và không cần điều trị, nhưng bệnh có thể nặng ở người trẻ, người già và bệnh nhân có hệ miễn dịch yếu. Nhóm này có typ huyết thanh Salmonella enterica Enteritidis và typ huyết thanh Salmonella enterica Typhimurium, hai typ huyết thanh quan trọng nhất của Salmonella truyền từ động vật sang người ở hầu hết các nơi trên thế giới.

Tuy nhiên, trong khi tất cả các kiểu huyết thanh có thể gây bệnh ở người, một số ít đặc hiệu với vật chủ và chỉ có thể cư trú ở một hoặc một số loài động vật: ví dụ, Salmonella enterica serotype Dublin ở gia súc và Salmonella enterica serotype Choleraesuis ở lợn. Khi những kiểu huyết thanh đặc biệt này gây bệnh ở người, nó thường xâm lấn và có thể đe dọa đến tính mạng.

Biến chứng nguy hiểm có thể gặp phải khi nhiễm vi khuẩn Salmonella

Nhiễm khuẩn salmonella thường hiếm khi gây nguy hiểm đến tính mạng. Tuy nhiên, ở trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ, người lớn tuổi, người được ghép tạng, phụ nữ mang thai và những người có hệ miễn dịch yếu, khả năng tiến triển thành biến chứng nghiêm trọng sẽ cao hơn.

Các vụ ngộ độc Salmonella diễn ra liên tục, nhiều trường hợp biến chứng nặng đã không qua khỏi. Chẳng hạn như: Khuẩn Salmonella là thủ phạm khiến hàng trăm học sinh ở Nha Trang ngộ độc thực phẩm, trong đó một bé tử vong, hồi năm 2022. Bé gái 6 tuổi tử vong trong vụ ngộ độc bánh su kem Givral nhiễm Salmonella tại chung cư Palm Heights (số 2 đường số 4, khu phố 3, phường An Phú, TP.Thủ Đức) vào tháng 9/2023. Vào tháng 3/2024, Sở Y tế Khánh Hòa ghi nhận số người ngộ độc cơm gà nhiễm vi khuẩn Salmonella lên đến 358 người.

Tiêu chảy do nhiễm khuẩn salmonella dễ khiến cơ thể bị mất nước, suy kiệt và mệt mỏi. Trong đó, một số dấu hiệu cảnh báo thường gặp gồm:

-   Đi tiểu ít hơn bình thường

-   Nước tiểu sẫm màu

-   Cảm giác khô miệng, lưỡi

-   Mắt trũng sâu

-   Không tiết nước mắt khi khóc

-   Cơ thể mệt mỏi hơn bình thường

-   Nhiễm khuẩn huyết

Vi khuẩn salmonella xâm nhập vào máu sẽ gây ra hiện tượng nhiễm khuẩn huyết, có thể lây nhiễm khắp các mô trên cơ thể, bao gồm:

-   Hệ thống tiết niệu (nhiễm trùng đường tiết niệu).

-   Các mô xung quanh não và tủy sống (viêm màng não).

-   Màng ngoài của tim hoặc van (viêm nội tâm mạc).

-   Xương hoặc tủy xương (viêm tủy xương).

-   Viêm khớp phản ứng

Điều trị nhiễm vi khuẩn Salmonella

Phương pháp điều trị trong những trường hợp nhiễm vi khuẩn Salmonella nặng là bù điện giải (cung cấp chất điện giải, chẳng hạn như ion natri, kali và clorua, bị mất do nôn mửa và tiêu chảy) và bù nước.

Điều trị kháng sinh thường quy không được khuyến cáo cho các trường hợp nhẹ hoặc trung bình ở người khỏe mạnh. Điều này là do thuốc kháng sinh có thể không loại bỏ hoàn toàn vi khuẩn và có thể chọn lọc các chủng kháng thuốc, sau đó có thể dẫn đến thuốc trở nên không hiệu quả. Tuy nhiên, các nhóm nguy cơ về sức khỏe như trẻ sơ sinh, người già và bệnh nhân suy giảm miễn dịch có thể cần được điều trị bằng kháng sinh.

Thuốc kháng sinh cũng được sử dụng nếu nhiễm trùng lây lan từ ruột sang các bộ phận khác của cơ thể. Do tình trạng kháng kháng sinh ngày càng gia tăng trên toàn cầu, các hướng dẫn điều trị cần được xem xét thường xuyên.

Phòng ngừa lây nhiễm vi khuẩn salmonella

Tình trạng lây nhiễm vi khuẩn salmonella có thể được phòng ngừa hiệu quả bằng cách ngăn chặn nguồn lây ngay từ ban đầu. Cụ thể như sau:

Đối với thực phẩm

Không nên chế biến thực phẩm cho người khác khi bản thân bạn đang bị bệnh

Luôn rửa tay bằng xà phòng và nước sạch đặc biệt sau khi tiếp xúc với vật nuôi, động vật trang trại hoặc sau khi đi vệ sinh.

Rửa tay kỹ trước và sau khi chế biến thức ăn hoặc ăn uống

Rửa sạch các bề mặt, dụng cụ chế biến thức ăn trước và sau khi sử dụng. Rửa bằng nước sạch hoặc tốt hơn nếu có nước khử trùng 

Đảm bảo thực phẩm được nấu chín đến nhiệt độ an toàn trước khi ăn

Không xử lý bất kỳ loại thực phẩm nào khác trong khi đang sơ chế, chế biến thịt sống, thịt gia cầm, hải sản hoặc trứng

Rửa sạch rau củ quả trước khi chế biến

Làm lạnh hoặc đông lạnh thịt gia súc, gia cầm và hải sản càng sớm càng tốt nếu chưa sử dụng đến

Không uống sữa và các sản phẩm từ sữa chưa được tiệt trùng

Không uống nước chưa được xử lý hoặc ăn thức ăn được chế biến từ nước chưa được xử lý

Tránh dùng sữa tươi và các sản phẩm làm từ sữa tươi chưa qua tiệt trùng hoặc đun sôi.

Khi nghi ngờ về độ an toàn của nước uống, hãy đun sôi nước hoặc nếu không thể, hãy khử trùng nước bằng chất khử trùng (thường có sẵn ở các hiệu thuốc).

Rửa trái cây và rau quả cẩn thận, đặc biệt nếu chúng được ăn sống. Nếu có thể, nên gọt vỏ rau và trái cây. Có nhiều loại nước rửa thực phẩm an toàn phù hợp cho bạn chọn lựa

Đối với vật nuôi

Rửa tay bằng xà phòng và nước sau khi chạm vào động vật (kể cả vật nuôi), bao gồm cả thức ăn, bát nước, khay vệ sinh, phân, lồng hoặc đồ chơi của chúng.

Không chạm hoặc cho tay vào miệng sau khi chạm vào động vật

Không hôn vào lông hoặc da của động vật, vật nuôi

Người có hệ thống miễn dịch suy yếu, trẻ dưới 5 tuổi, người già trên 65 tuổi tuyệt đối không nên chạm vào các nhóm động vật thuộc nguy cơ cao

Làm sạch môi trường sống của thú cưng, chẳng hạn như bể cá, lồng…

Không sử dụng bồn rửa trong nhà bếp để tắm rửa, vệ sinh cho thú cưng hoặc đồ chơi của chúng.

Năm chìa khóa để trồng rau củ quả an toàn hơn khỏi vi khuẩn Salmonella

Nguồn: WHO

Năm chìa khóa để nuôi trồng thủy sản an toàn hơn khỏi vi khuẩn Salmonella

Nguồn: WHO